Çocuk  için yeni kardeşin kabullenilmesi oldukça zordur. Çocuğun yeni kardeşi kabullenmesini, ailenin çocuğa yaklaşımı, çocuğun yaşı, gelişimi ve kişilik özellikleri gibi birçok faktör etkilemektedir.  Anne ve babanın hatta etrafındaki diğer kişilerin ilgi odağıyken bir an da ilginin yeni üyeye kaydığını düşünmek çocukta kıskançlık gibi temel duygunun uyanmasına sebep olur,  bu durum çocukta mutsuzluğa, kırgınlığa, öfkeye ve rekabete sebep olur. Ailelerin, yeni doğan bebekle birlikte büyük olan çocuklarındaki değişimin sebebinin kardeş kıskançlığından kaynaklanıp kaynaklanmadığını anlamaları ve bu süreci sağlıklı atlamalarına yardımcı olacak çözümler bulmaları gerekmektedir.

KARDEŞ KISKANÇLIĞININ NEDENLERİ NELERDİR?

• Doğal bir duygu olan kıskançlık sevilen birinin bir başkasıyla paylaşılmasından ve temelde güvensizlikten kaynaklanır. Çocuğa yöneltilen ilginin aileye yeni katılan üyeye yani kardeşe kayması çocukta kıskançlığa, öfkeye, mutsuzluğa, davranış değişikliğine sebep olabilir. Çocuğun bu tepkileri kardeşine değil anne, babasınadır. Çocuk kendini terk edilmiş, güvensiz ve desteksiz hissedebilir.
• Kardeş kıskançlığının derecesini belirleyen faktörlerden biri de anne babanın çocuğa ve kardeşine olan tutumudur.
• Kardeşler arasında ki yaş farkı da kıskançlığın derecesinde rol oynar. Kardeşler arasındaki yaş farkının az olması, yaş farkının çok olmasına oranla daha fazla kıskançlık görülür.
• Anne baba dışında çevre de çocukta bazı olumsuz düşüncelerin doğmasına sebep olabilir. Çocuğun yeni kardeşle kıyaslanması, ondan daha üstün olduğunun çeşitli yollarla söylenmesi ya da kardeşin kötülenmesi çocuğun rekabete girmesine ve kızgınlık duymasına sebep olabilir.
• Bazı çocuklarda mizaçlarından dolayı daha kıskançtırlar.

KARDEŞ KISKANÇLIĞININ BELİRTİLERİ NELERDİR?

• Kardeş kıskançlığı kendine acıma, yetersiz hissetme, öfke, mutsuzluk, huzursuzluk gibi aşırı koruma, aşırı sevgi gösterme, kardeşinin bakımını üstlenme gibi değişik duyguların karışımından oluşabilir.
• Çocuk, anne babanın ilgisini çekmek için bebek gibi davranabilir. Alt ıslatmak, parmak emmek gibi gelişiminde gerilemeler görülebilir.
• Çocuk anneyi bebekle baş başa bırakmamak için evden uzaklaşmayı reddedebilir. Okula gitmek ya da başkalarıyla dışarı çıkmak istemeyebilir.
• Annenin ilgisinin çoğunu bebeğe yönlendirmesi çocukta umutsuzluğa, terk edildiği, yalnızlığa itildiği düşüncelerine sebep olabilir, artık sevilmediğine inanarak içine kapanabilir, iştahı kesilebilir ve zayıflayabilir.
• Dikkati tekrar üzerine çekmek için etrafı kırıp dökme, oyuncaklarını etrafa saçma, kardeşe zarar verme gibi yıkıcı davranışlar sergileyebilir.
• Bazı çocuklar kıskançlık duygularını bastırarak kardeşine karşı aşırı sevgi gösterebilir, bakımını üstlenebilir. Bunun altında anne baba sevgisini kaybetme korkusu yatıyor olabilir.
• Çocuk anne ve babasına sürekli onu sevip sevmediğini sorabilir, sarılmalarını isteyebilir ve sevildiğinden emin olmaya çalışabilir.

ÇOCUĞUMUN KARDEŞİNİ KISKANMASINI NASIL ÖNLEYEBİLİRİM?

Henüz anne hamileyken çocuğu, kardeşinin geleceğine hazırlamak gerekir. Çocuğun kendisi de bir kardeşinin olmasını istemiş olabilir fakat bu kıskanmayacağı anlamına gelmez çünkü kıskançlık doğal bir duygudur, kıskançlığın çocukta duygusal ve davranışsal değişimlerini makul ölçüde tutmak için anne babaların ve çocuğun çevresindeki diğer kişilerin dikkat etmesi gereken hususlar;

• Kardeşle birlikte çocuğun hayatında olan bir takım değişimler çocuğu kaygılandırabilir. Bu değişimleri en az seviye de tutmak çocuğun kaygısını azaltarak, neler oluyor diye paniğe kapılmasını önleyebilir. Kardeş doğduğunda annenin kardeşle ilgilenmesi gerektiği dönemlerde, diğer çocuğun bakımını eskisi kadar üstlenemeyeceği için, anne henüz hamileyken çocuğun bakımını anne dışında bir yakınının üstlenmesi, kardeş olduktan sonra çocuğun hayatında büyük bir değişim olmasını önleyecektir.
• Anne, babaların ve çevredeki diğer kişilerin, çocuk ile kardeşini kıyaslamamalılar, onu öven, daha sevilir olduğunu anlatan cümleler kurmamalı ya da kardeşini kötüleyen cümleler kurmamalılar. Bu çocuğun kardeşiyle sürekli rekabet halinde olduğunu hissetmesine ve huzursuz olmasına sebep olur.
• Anne babalar çocuğa, kardeşinin doğduğunu ama onun hayatında değişen bir şey olmadığını, ona karşı sevgilerinde bir azalma olmadığını sadece kelimelerle değil davranışlarıyla, ilgi ve alakalarıyla da hissettirmeliler.
• Kıskanan çocukla mümkün olduğu kadar verimli zaman geçirilmeli, birlikte aktiviteler yapılmalıdır.
• Çocuğu kıskandığı için kardeşinden uzaklaştırmaya çalışılmamalı, çocuğa yapabileceği sorumluluklar verilmeli.
• Yeni kardeş geldikten sonra çocuk kreşe ya da bir yakınına gönderilmemeli, bu çocuğa artık istenmediği duygusu yaşatabilir.
• Çocuğunuzun duygu ve düşüncelerini açık açık sizinle konuşmasına fırsat verin ve onu yargılamadan kendini ifade etmesine müsaade edin.
• Anne baba çocuklarına gösterdikleri sevgiyi paylaşmalı, yeni doğan bebeğe çok sevgi gösterdikten hemen sonra çocuğa dönüp panik içinde sevgide bulunmamalı, bu çocuğun güvenini sarsar ve gerçek sevgi olmadığını düşündürür.
• Çocuk kıskançlıkla kardeşine zarar verme girişiminde bulunduğunda azarlanmamalı, sert dil kullanılmamalı, anlayabileceği dille sakince kardeşine zarar vermemesi gerektiği anlatılmalı.
• Çocuğun asıl tepkisi kardeşine değil, üzerinden ilgiyi azaltacağını düşündüğü anne babasınadır. Anne ve babaların, çocuklarını yeni doğacak kardeşe hazırlaması, olacakların önceden çocuğa anlatılması, çocuğun hayatında değişimlerin az yaşanmasının sağlanması, anne babaların paniğe kapılmaması çocuğun kardeşi kabullenmesini ve bu süreci sağlıklı atlatmasını sağlar.
• Çocuğun kardeşe hazırlanması konusunda yeterli bilgiye sahip olmayan anne, babalar bir çocuk psikoloğuna başvurabilirler.

HANGİ DURUM DA PSİKOLOJİK DESTEK GEREKİR?

Çocuğun hayatında ki kritik dönemlerden biride anne, babasını ve yaşam alanını paylaşmak durumunda kalacağı yeni kardeşin aileye katıldığı dönemdir. Çocuğunuzda, yeni kardeşin gelmesiyle gelişimsel, davranışsal değişimlerin olduğunu, bu değişimlerin çocuğunuza ve sizlere zarar verdiğini gözlemlediğiniz de bir psikologdan yardım almanız gerekmektedir. Genelde aileler çocuklarının öfkeli, kızgın, kırıp döken, zarar veren durumlarını gözlemlediklerinde paniğe kapılıp ne yapacaklarını bilemezler fakat bu durumların göz ardı edilmeyeceği gibi çocuğun içine kapanması, anne, babadan uzaklaşması da dikkate alınmalıdır.  Bu dönemin sağlıklı atlatılması çocuğun gelişimi ve kişiliği için oldukça önemlidir.

Bu konuda size yardımcı olmamızı isterseniz, iletişim bilgilerimizden bize ulaşabilirsiniz.

MERVE ERYILMAZ